Ülkemiz, motosiklet, bisiklet ve son dönemde scooterların yoğun olarak kullanıldığı ve yaygınlaştığı iller arasında yer alıyor. Covid-19 salgını süresince sosyal mesafeyi koruyarak ulaşım sağlamak için motosiklet, bisiklet ve scooter kullanımı artış göstermiştir.
Teknolojinin ve yaşam koşullarının gelişimiyle birlikte motosiklet, bisiklet ve scooter çeşitliliği ve kullanım özellikleri de artmıştır. Özellikle elektrik enerjisiyle çalışan elektrikli bisikletler ve scooterlar, günümüzde en çok tercih edilen ve trafikte sıkça karşılaşılan araçlar haline gelmiştir. Bu araçlar, sürekli gücü 0,25 KW’ı geçmeyen, hızlandıkça gücü düşen ve en fazla 25 km/s hıza ulaşabilen araçlardır. Elektrikli bisiklet ve scooterların tercih edilme nedenleri arasında pratik kullanım ve düşük maliyet öne çıkmaktadır.
Evden işe gitmek, okula gitmek, parklarda gezinti yapmak gibi çeşitli ulaşım ihtiyaçlarını karşılamak için yaygın olarak kullanılan elektrikli bisikletler hakkında bazı sorular kullanıcıları düşündürmektedir. Bu araçların performansı, şarjlı bir aküyle kaç kilometre gidebildiği, yokuş çıkma kapasitesi ve ehliyet/ruhsat gereksinimleri başlıca merak konularıdır. Elektrikli bisikletlerin performansı akü gücüne bağlı olarak değişmekte ve genellikle 80-100 km arasında yol alabilmektedirler. Türkiye’de satılan elektrikli bisikletlerin ortalama hızı 25 km/s’dir.
0,25 KW’a kadar olan bisikletler, 0,26 KW ile 4 KW arasında motorlu bisikletler, 4 KW üzeri ise motosiklet sınıfına girmektedir. 0,26 KW ve üzeri elektrikli bisikletlerde tescil ve sürücü belgesi zorunludur; ancak 0,25 KW’a kadar olanlarda bu zorunluluk yoktur.
Elektrikli Motorlar İçin Ehliyet Gerekir Mi?
Elektrikli motorların ehliyet gerektirip gerektirmediği, motorun azami gücü ve hızına bağlıdır.
Azami gücü 0,25 kW (250 watt) ve hızı saatte 25 km’yi geçmeyen elektrikli motorlar ehliyet gerektirmez. Bu tür motorlar, bisiklet olarak kabul edilir ve bisikletlere uygulanan kurallara tabidir. Azami gücü 0,25 kW’tan büyük olan elektrikli motorlar ise ehliyet gerektirir. Bu motorlar için M sınıfı ehliyet gereklidir ve bu ehliyet, motosiklet ve moped kullanmak için alınmalıdır. Elektrikli motorların tescil ve plaka alma zorunluluğu da motorun azami gücüne göre belirlenir.
Azami gücü 4 kW’tan küçük olan elektrikli motorlar tescil ve plaka gerektirmezken, 4 kW’tan büyük olanlar tescil ve plaka almak zorundadır. Elektrikli motor kullanırken trafik kurallarına uymak ve güvenliği ön planda tutmak büyük önem taşır.
Ehliyetsiz Elektrikli Motor Kullanmanın Sonuçları
Karayolları Trafik Kanunu‘na göre, ehliyetsiz elektrikli motor sürmek yasaktır. Ehliyetsiz sürüşün 2023 yılı için belirlenmiş cezaları şu şekildedir:
- Sürücü, aracın sahibi değilse: 12.978 TL idari para cezası.
- Sürücü, aracın sahibi ise: 12.978 TL idari para cezası.
- Sürücünün ehliyetine 6 ay süreyle el konulması.
Ehliyetsiz elektrikli motor kullanımı sadece idari para cezasıyla sınırlı kalmaz. Kazaya karışılması durumunda sürücü, maddi ve manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir. Ayrıca, sürücüye hapis cezası da verilebilir.
Elektrikli motor kullanırken ehliyet zorunluluğunun yanı sıra, kask takmak, trafik kurallarına uymak ve güvenlik ekipmanları kullanmak da büyük önem taşır.
| Durum | Ceza Miktarı (2024) |
|---|---|
| Ehliyetsiz araç kullanma cezası | 12.978 TL |
| Ehliyetsiz araç kullandırma cezası (araç sahibi) | 12.978 TL |
| Ehliyet sınıfına uygun olmayan bir araç sürülmesi cezası | 6.440 TL |
| Ehliyet sınıfına uygun olmayan araç kullandırma cezası (araç sahibi) | 6.440 TL |
| Ehliyeti yanına almama cezası | 1.507 TL |
Her geçen gün daha fazla karşımıza çıkan elektrikli scooterlar, taşınabilir özellikleri, şehir içi kullanım için yeterli mesafeye sahip pilleri ve ideal hız limitleriyle kullanıcılarına önemli avantajlar sunmaktadır. Ülkemizde 3 milyondan fazla kişi tarafından kullanılan scooterlarla ilgili olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çeşitli düzenlemeler yapılması planlanmaktadır. Bu düzenlemeler arasında kullanıcı yaş sınırının belirlenmesi, güvenlik aksesuarları zorunluluğu, hız sınırlarının ve şehir içi kullanım güzergahlarının belirlenmesi gibi konular bulunmaktadır.
Elektrikli scooterların şehir içi kullanımında sağladığı kolaylıklar nedeniyle belediyeler de bu araçlara ilgisiz kalmamış ve vatandaşların hizmetine sunmuştur. Olası kazaların önlenmesi ve kayıt altına alınması amacıyla bazı belediyeler, UKOME kararlarıyla scooter kullanım esaslarını belirlemiştir. Bu kararlara göre; 15 yaşını doldurmayanların scooter kullanmaması, azami hız sınırının 25 km/s olması ve kaldırımlarda kullanılmaması gerekmektedir.
Diğer araçların sebep olduğu kazaların yanı sıra, trafikte seyreden bisiklet ve scooter kullanımından kaynaklanan kazalar da artmaktadır. Sessiz çalışan bu araçların yaya yollarında kullanımı kaza oranlarını artırmaktadır. Hızlı ve sessiz çalışmaları nedeniyle yayalar tarafından fark edilmesi zor olan bu araçların kullanımında dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Şehirlerarası yollar ve hız sınırı 50 km/s’in üzerinde olan karayollarında kullanılmaması,
- Birden fazla kişinin scooter’ı aynı anda kullanmaması,
- Kişisel eşya haricinde eşya taşınmaması,
- Yayaları ve dezavantajlı grupları (engelli/yaşlı) tehlikeye sokmayacak şekilde kullanılması,
- Bisiklet yollarının kullanılması, bisiklet yolu olmayan yerlerde sağ şeridin tercih edilmesi.
Sürücülerimizin elektrikli bisikletleri ve scooterları trafik kurallarına uygun kullanmaları, yüksek KW’lı araçlardan kaçınmaları ve yaya yolu ve park gibi yayaların yoğun olduğu yerlerde bu araçları kullanmamaları, insan sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.
