Hicri Takvim, İslam kültüründe kullanılan ve Ay’ın dönemlerine göre düzenlenmiş bir takvim sistemidir. Bu takvim, Hicri veya İslami Takvim olarak da bilinir ve Miladi takvimden farklı olarak ay yılı esasına dayanır. İslami takvim, 12 aydan oluşur ve bu ayların her biri 29 ya da 30 gün çeker. Bu nedenle bir hicri yıl, 354 ya da 355 gün sürer, dolayısıyla Miladi takvimden yaklaşık 10 gün daha kısa olur.
Hicri takvimin başlangıcı, İslam peygamberi Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği tarih olan 622 Miladi yılını temel alır. Bu olay “Hicret” olarak bilinir ve bu nedenle bu takvime “Hicri” adı verilmiştir.
Hicri Takvim, özellikle İslam dininin önemli gün ve dönemlerini belirlemek için kullanılır. Ramazan ayı, Hac mevsimi ve diğer dini günler bu takvime göre belirlenir.
Hicri Takvim, temelde iki farklı şekilde kullanılır ve hesaplanır. Bunlar Hicri Kameri (Aylara dayalı) ve Hicri Şemsi (Güneşe dayalı) takvimlerdir. Her iki sistem de İslam dünyasında farklı amaçlar ve bölgelerde kullanılmak üzere adapte edilmiştir. Aşağıda bu iki takvim türü hakkında daha detaylı bilgiler verilmiştir:
1. Hicri Kameri Takvim
Bu takvim, Ay’ın Dünya etrafındaki dönüşünü esas alır. Hicri Kameri Takvim, daha çok dini amaçlar için kullanılır çünkü İslam dini büyük ölçüde Ay takvimine dayanır. Ramazan ayının başlangıcı, Hac zamanı ve diğer İslami günler bu takvime göre belirlenir. Her ayın başlangıcı, genellikle yeni ayın hilalinin gözlemlenmesiyle belirlenir.
- Yıl Süresi: Yaklaşık 354 veya 355 gün.
- Ay Süresi: 29 veya 30 gün.
Özellikle Suudi Arabistan gibi ülkelerde ve tüm dünya genelindeki Müslüman topluluklar arasında, dini bayramlar ve ibadet zamanları gibi önemli dini günlerin belirlenmesinde kullanılır.
2. Hicri Şemsi Takvim
Hicri Şemsi Takvim, Güneş yılına dayanır ve esas olarak İran ve Afganistan gibi bazı Şii yönetimlerde kullanılır. Bu takvim, Zerdüşt takvimi ile benzerlik gösterir ve 365 gün süren bir takvim yılına sahiptir. Hicri Şemsi takviminde aylar Miladi takvimle hemen hemen aynı süreye sahiptir ve yılbaşı genellikle İlkbahar Ekinoksu‘na (Nevruz) denk gelir.
- Yıl Süresi: 365 gün.
- Ay Süresi: 30 gün, son ay 29 veya 30 gün.
İran ve Afganistan’da resmi takvim olarak kullanılır. Bu takvim, bu ülkelerdeki milli bayramlar ve resmi tatiller için temel oluşturur.
Her iki takvim türü de, kullanıldıkları coğrafya ve kültüre göre özelleştirilmiş olup, İslam dünyasındaki zaman algısını ve takvim kullanımını şekillendirmede önemli roller oynamaktadır.
Hicri Takvimde Aylar
Hicri Takvimde aylar şu şekilde sıralanır:
- Muharrem
- Safer
- Rebiülevvel
- Rebiülahir
- Cemaziyelevvel
- Cemaziyelahir
- Recep
- Şaban
- Ramazan – Oruç ayı
- Şevval
- Zilkade
- Zilhicce – Hac ayı
Günümüzdeki Kullanım
Hicri Takvim, günümüzde birçok İslam ülkesinde resmi olmasa da, dini ritüellerin tarihlerini belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca bazı İslam ülkelerinde resmi takvim olarak da hâlâ kullanılmaya devam etmektedir. Bu takvimin günümüzdeki kullanımı esas olarak dini temelli olayların tarihlerini hesaplamak içindir ve bu yönüyle büyük bir önem taşır.
Hicri Yılı Miladi Yıla Çevirme
Hicri Takvimi Miladiye çevirmek, İslami takvimin ay dönemlerine dayanan yapısı nedeniyle basit bir işlem değildir. Ay ve güneş yılı arasındaki farklılık dolayısıyla, bu dönüşüm için matematiksel hesaplamalar yapmak gerekir. Aşağıda Hicri takvimden Miladi takvime çevrim için birkaç yöntem ve formül örneği verilmiştir:
1. Yöntem: Hicri Yıldan Miladi Yıla Dönüşüm Formülü
Bu formül, özellikle büyük zaman dilimlerinde ve dini veya tarihi olayların tarihlerini Miladi takvime dönüştürmek için oldukça kullanışlıdır. Basit matematiksel adımlarla, Hicri ve Miladi takvimler arasında yaklaşık bir dönüşüm sağlar. Hesaplamada sıklıkla bu yöntem kullanılır.
- Hicri Yılı 33’e Bölünüz: 1446 ÷ 33 = 43.82 (Yuvarlama ile 44)
- Çıkan Sayıyı Hicri Yıldan Çıkarınız: 1446 – 44 = 1402 (1.sayı)
- 1.çıkan sayıyı 622 ile toplayınız: 1402 + 622 = 2024
2. Yöntem: Hicri Yıldan Miladi Yıla Dönüşüm Formülü
Burada 354 Hicri takvim yılı gün sayısı ve 365 Miladi takvim yılı gün sayısıdır. Bu formül, yaklaşık bir değer verir ve kesinlik sağlamaz.
- Hicri Yılı 354 ile Çarpınız: 1446 x 354 = 511.8
- Çıkan Sonucu 365’e Bölünüz: 511.8 ÷ 365 = 1.402
- Çıkan Sonucu 622 ile Toplayınız: 1402+622 = 2024
Miladi Yılı Hicri Yıla Çevirme
Miladi yılı Hicri yıla çevirme işlemi, Miladi takvimden (Gregoryen) Hicri (İslami) takvime geçiş yapmak için kullanılan bir yöntemdir. Bu iki takvim arasındaki en büyük fark, Miladi takvimin güneş yılına dayanması ve Hicri takvimin ise ay yılına dayanmasıdır. Bu nedenle, bir Miladi yıl, genellikle bir Hicri yıldan 10 ila 12 gün daha uzundur. Aşağıda Miladi takvimden Hicri takvime çevrim için birkaç yöntem ve formül örneği verilmiştir:
1. Yöntem: Miladi Yıldan Hicri Yıla Dönüşüm Formülü
Aşağıdaki, özellikle büyük zaman dilimlerinde ve dini veya tarihi olayların tarihlerini Hicri takvime dönüştürmek için oldukça kullanışlıdır. Basit matematiksel adımlarla, Hicri ve Miladi takvimler arasında yaklaşık bir dönüşüm sağlar. Sıklıkla kullanılır.
- Miladi Yıldan 621 Rakamını Çıkarınız: 2024 – 621 = 1403 (1. Sayı)
- Çıkan Sonucu 33’e Bölünüz: 1403 : 33 = 42.51 (Yuvarlama = 43)
- Çıkan Sonucu 1. Sayı ile Toplayın: 1403 + 43 = 1446
2. Yöntem: Miladi Yıldan Hicri Yıla Dönüşüm Formülü
Burada 354, Hicri takvim yılı gün sayısı ve 365 Miladi takvim yılı gün sayısıdır. Bu formül, yaklaşık bir değer verir ve kesinlik sağlamaz.
Hicri Takvim ile İlgili Bilinmesi Gerekenler
- Hicri Takvim Nedir?: Hicri Takvim, Peygamberimizin Mekke’den Medine’ye hicretini başlangıç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolanımını esas alan bir takvim sistemidir.
- Hicri Takvim Çeşitleri: Hicri Takvim; Hicri Şemsi ve Hicri Kameri Takvim olmak üzere ikiye ayrılır.
- Önemli Tarihler ve Olaylar: Hz. Peygamber, Safer ayının 27. günü Hz. Ebubekir ile birlikte Medine’ye hicret etmek üzere Mekke’den ayrılmış, 4 gece Sevr Mağarası’nda kalmış. 1 Rebiülevvel Pazartesi günü Sevr Mağarasından Medine’ye doğru yola çıkmıştır. 8 Rebiülevvel / 20 Eylül 622 Pazartesi günü Kuba köyüne gelmiş ve burada Kuba Mescidi’ni inşa etmiş. 12 Rebiülevvel Cuma günü Medine’ye doğru hareket etmiştir.
- Hicri Şemsi Takvim: Hz. Peygamberin Kuba’ya geliş günü olan 20 Eylül 622 tarihini, Hicri sene başlangıcı olarak kabul eden ve dünyanın güneş etrafındaki dolanımını esas alan takvim sistemine Hicri Şemsi Takvim denilmektedir.
- Tarih Başlangıçları: İslamiyet’ten önce, her önemli olay tarih başlangıcı olarak kabul edilirmiş. En son Fil Vakası da takvim başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
- Hicri Kameri Takvim Başlangıcı: Hz. Ömer zamanında Hicretin 17. yılında alınan kararla, Hicretin olduğu sene Hicri Takvimin 1. yılı ve o yılın Muharrem ayı da Hicri Kameri takvimin yılbaşısı olarak kabul edilmiş. 1 Muharrem’in rastladığı 16 Temmuz 622 tarihi de Hicri Kameri Takvimin başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
- Hicri Kameri Takvim Ayları: Aylar; Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade ve Zilhicce şeklinde sıralanmaktadır.
- Artık Yıllar ve Ay Uzunlukları: Hicri takvimlerde de, miladi takvimlerde olduğu gibi artık yıllar mevcuttur ve 30 yılda yaklaşık 11 günlük bir gerileme yapmaktadır. Bu gerilemeyi düzeltmek için 30 yıllık dönemlerin 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ve 29 yılları 355 gün, diğer yıllar ise 354 gündür.
- Yıl Süreleri: Ay, dünya etrafında 12 defa döndüğü zaman bir Kameri sene oluşur ve bu 354.367 gün veya 354 gün 8 saat 48 dakika 34.68 saniyedir. Dünya, güneş etrafında 1 defa döndüğü zaman bir Miladi sene oluşur ve bu 365.2422 gündür.
- Yıl Uzunluk Farkları: Hicri yıl miladi yıldan (365.2422 – 354.367 =) 10.8752 gün daha kısa olduğundan, aylar bazen 29 bazen de 30 gün çekmektedir.